Historia filozofii I WR/R/HistFiloz-Z
Treścią zajęć jest prezentacja podstawowych nurtów i problemów filozofii europejskiej w ich historycznym porządku. Szczególny nacisk został położony na te grupy zagadnień, które korespondują z szeroko rozumianą problematyką teatru i dramatu europejskiego, stanowią ich myślowe i aksjologiczne zaplecze oraz dostarczają narzędzi do ich zrozumienia i analizy
Zakres poszczególnych tematów:
Semestr zimowy:
1. Myśleć jak Grecy?
Presokratejskie źródła filozofii; początki pojęć filozoficznych: całość, arché, fizis, boskość, dusza (psyche), rozum (logos, fronesis, doxa), człowiek, przyroda.
2. Myśleć jak Grecy?
a/Parmenidejski paradygmat tożsamości bytu a idea bytowej tożsamości w dziejach metafizyki europejskiej;
monizm kontra pluralizm;
niebezpieczeństwa perspektywy parmenidejskiej dla filozofii: groźba utraty zróżnicowania pola przedmiotowego na rzecz beztreściowej uniwersalności.
b/Argumenty Zenona jako wzorzec argumentacji ad absurdum (droga do sofistyki i retoryzacji filozofii)
c/ Znaczenie atomizmu demokrytejskiego: źródła podziału na wiedzę zmysłową i rozumową;
połączenie empiryzmu i racjonalizmu; zasada przyczynowości (bez pytania o pierwszą przyczynę).
3. Siła ciążenia idealizmu obiektywnego Platona
a/ czytanie performatywno-hermeneutyczne fragmentu Uczty i Państwa (ks. X); fakultatywnie: J. Derrida, Chora
b/ dyskusja: na ile jesteśmy jeszcze platońscy?
- dialog jako metoda filozoficzna (znaczenie Sokratesa i jego metody);
- hierarchizacja bytów: ontos on (idea) a świat fenomenalny;
- droga rozumu a droga Erosa;
- polityka i estetyka jako elementy rozumnej całości.
4. Arystotelejskie podwaliny europejskiej metafizyki; podstawowe kategorie ontoteologii; Poetyka Arystotelesa – jej odniesienia do kultury zmedializowanej;
5. U źródeł mądrościowego modelu filozofowania: cynizm, epikureizm, stoicyzm; performatywne czytanie Epikura i Epikteta
6. Znaczenie perspektywy chrześcijańskiej dla filozofii: teodycea, iluminacja (św. Augustyn); oddzielenie filozofii i teologii (św. Tomasz)
7. Renesansowy namysł nad instrumentalizacją rozumu, relatywizacją kultury i kondycją ludzką: performatywno-hermeneutyczne czytanie fragmentów Księcia Macchiavellego oraz Pochwały głupoty Erazma z Rotterdamu (fakultatywnie: odniesienia do Szekspira)
8. Blaise Pascal: geneza egzystencjalnej koncepcji podmiotu a deus absconditus
9. Kartezjańskie przesłanki Oświecenia
Semestr letni
10. Krytyka nowoczesnego rozumu: Voltaire
11. Krytyka nowoczesnego rozumu: Rousseau
12. Teatralność jako filozoficzny problem nowoczesności (performatywne czytanie Paradoksu o aktorze i Listu do d`Alemberta o widowiskach)
13. Podmiot nowoczesny – narodziny podmiotu z ducha transcendentalizmu: Immanuel Kant
14. Dialektyka historii: ujęcie G.W.F. Hegla
15. Absurdy i paradoksy wiary: S. Kierkegaard
16. Wyższość estetycznej wykładni życia nad moralną; F. Nietzsche: Tako rzecze Zarathustra, Narodziny tragedii; G. Deleuze, Nietzsche, r. IV
17. Problem tożsamości podmiotowej w XXwiecznym egzystencjalizmie (Sartre)
18. Niepewność fenomenu: Fenomenologia jako odpowiedź na kryzys nauk i metafizyki (Husserl)
19. Współczesne odmiany fenomenologii jako filozofii „bycia- w-świecie” (Heidegger, Merleau-Ponty) – performatywne czytanie fragmentów Źródła dzieła sztuki i Oka i umysłu)
20. Dzisiejsze zadania interpretacji: Hermeneutyka Gadamera i Ricoeura a hermeneutyka radykalna G. Vattimo
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student ma znajomość głównych kierunków i koncepcji filozofii w ich historycznym porządku.
Umiejętności:
Student posługiuje się poprawnie i rozumiejąco podstawowymi pojęciami z zakresu filozofii.
Kompetencje:
Student ma kompetencje w zakresie filozoficznej problematyzacji zagadnień z dziedziny szeroko pojętej humanistyki.
Kryteria oceniania
Egzamin ustny na podstawie zagadnień podanych przez wykladowcę w trakcie zajęć (100%)
Dozwolone sa 2 nieobecności nieusprawiedliwione. W przypadku wiekszej liczby nieobecności student nie zostanie dopuszczony do egzaminu.
Literatura
Podręczniki:
- Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1-4;
- Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1-3;
- Zdzisław Kuderowicz, Filozofia nowożytnej Europy
- Tadeusz Gadacz, Historia filozofii XX wieku (wybrane rozdziały)
- Andrzej Miś, Filozofia współczesna;
- Hanna Puszko, Andrzej Miś, Historia filozofii,. Teksty. Materiały do ćwiczeń
Teksty:
- Platon, Państwo, Uczta, Timajos
- Arystoteles, Metafizyka (frgm.), Poetyka (frgm)
- Plotyn, Enneady (frgm)
- Augustyn, Soliloquia (frgm)
- Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (frgm)
- N. Macchiavelli, Książę
- Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty
- Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, Rozprawa o metodzie (frgm)
- B.Pascal, Mysli (frgm)
- Lebniz, Monadologia (frgm)
- Spinoza, Etyka (frgm)
- Voltaire, Kandyd czyli optymizm
- Hume, badania dotyczące rozumu ludzkiego (frgm)
- Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu nierówności
-Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki (frgm),Uzasadnienie metafizyki moralności (frgm)
- Hegel, Wykłady o estetyce (Wstęp)
- F. Schiller, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka
- S. Kierkegaard, Albo-albo (frgm), Bojaźń i drżenie (frgm)
- F.Nietzsche, Narodziny tragedii (frgm), Tako rzecze Zarathustra (frgm), Poza dobrem i złem (frgm), Z genealogii moralności (frgm)
- E. Husserl Idee czystej fenomenologii (frgm), Kryzys europejskiego człowieczeństwa (frgm)
-M.Scheler, O sympatii (frgm)
- K. Jaspers, Człowiek (frgm.)
- M. Heidegger, Co to jest filozofia, czs światoobrazu, O źródle dzieła sztuki
- J.P.Sartre, Egzystencjalizm jest huamnizmen, Czym jest literatura?
- H.Gadamer, Prawda i metoda (frgm)
- P. Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka
- J.F.Lyotard, Kondycja postmodernistyczna
- R.Rorty, Filozofia jako zwierciadlo natury,
- J.Derrida, Różnia
- W. Welsch, Nasza ponowoczesna nowoczesność (frgm)
2. Literatura uzupełniająca:
- H. Buczyńska Garewicz, Metafizyczne rozważania o czasie; Miejsca, strony, okolice
- R. Hocke, Świat jako labirynt
G. Deleuze, Nietzsche i filozofia