Analiza tekstu i dzieła WR/PO/AnT

Na każdą próbę przygotowuję inny, krótki fragment literacki, jak scena z „Otella”, epizod z „Kubusia Puchatka”, wiersz polskiego Noblisty albo Noblistki, zapis przemówienia politycznego. W dalszym biegu spotkań proponuję poddawanie analizie tekst preludiów Chopina, lub obrazy kanonicznych malarzy. Za każdym razem ćwiczenie polega na zadaniu sakramentalnego pytania „Co autor miał na myśli?” oraz „Jak to zrobił?”. Dlaczego postawił przecinek, dlaczego pauza ma znaczenie dla sensu, co oznacza kontrapunkt. To, wydaje się, banalne zadanie, jest piękną trudnością. Tego, nawet w szkole podstawowej, już się nie ćwiczy. Kto kiedy ma na to czas? Bez powoływania się na socjologów francuskich albo własny pępek. Siła i bogactwo języka. Ujawnienie jego możliwości. Zwrócenie uwagi na szczegóły, zabawa językiem. Ośmielenie do wnikliwego czytania.
Najważniejszym, sakramentalnym wyzwaniem pozostaje: jak mówić o tym z aktorem, który siedzi przed nami, ma za chwilę wyjść na scenę, a wiedza filozoficzna, polonistyczna, językoznawcza, freudowska oraz wrażliwość reżyserska wciąż pozostaje nieprecyzyjnym komunikatem.
W praktyce, ośmielam się przemycać „złote myśli”. Że własna głowa, owszem, się przydaje, ale jeszcze lepiej zawołać dobrego autora. Że jak już wołamy dobrego autora, to dobrze czytać go uważnie, do przecinka. Dać sobie czas. Nie być niecierpliwym w skreślaniu długich fraz. Mimo, że nasza nieufność do słów „napisanych” jest tak dalece posunięta, to jednak skazani jesteśmy na rozmowę z aktorami, a im bogatszy pokarm im dostarczymy, tym bardziej wyjdziemy na swoje.
Trening polega na ćwiczeniu w analizie różnych konwencji, stylistyk, różnych myśleń bez przesądzania co lepsze, co gorsze. Jak najdalej od własnych pępków, które i tak, za chwilę, żywiołowo zdominują szachownicę.
Każdy reżyser pracuje po swojemu. Ogólna metoda nie istnieje. To tak wulgarna oczywistość, że trzeba ją po wielokroć powtarzać, aby dotarła do pierwszoroczniaków. Oznacza to jednak, że prowadzenie próby, w tym również próby czytanej, albo analitycznej, scenicznej, słowem każdej próby, każdego spotkania większej czy mniejszej grupy ludzi, któremu przewodniczy reżyser czy reżyserka, to osobna wiedza i umiejętność. Uświadomienie, konkretne nazywanie szczegółów tej społecznej sytuacji wydaje się pomocne. Prowadzenie próby z perspektywy reżysera ma w sobie elementy socjotechniki, jakkolwiek by to brzmiało. Każdy ze studentów musi w przyszłości sam sobie odpowiedzieć w praktyce na pytania: Co zrobić kiedy aktorzy się spóźniają? Jak siedzimy na próbie? Do kogo gadać, jak wszyscy siedzą w telefonach? Kiedy zrobić przerwę? Kiedy trzasnąć drzwiami? Co to znaczy nudna próba? Jak wygląda plan próby – wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
A zatem, odbywane spotkania podlegają również praktycznej analizie, a prowadzący służy za worek treningowy.