Modernizm WOT/L/O/Modernizm

Wiedza
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM1] orientować się w wybranych aspektach historii teatru i dramatu polskiego i europejskiego w okresie modernizmu [K_W04];
– [EM2] rozumieć ścisłe powiązanie teatru i dramatu z innymi dziedzinami sztuki w okresie modernizmu [K_W10];
– [EM3] rozumieć społeczno-kulturowe uwarunkowania funkcjonowania teatru i dramatu w okresie modernizmu [K_W11].

Umiejętności
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM4] potrafić samodzielnie poszerzać i zdobywać wiedzę oraz rozwijać zawodowe umiejętności, korzystając z różnorodnych źródeł [K_U01];
– [EM5] potrafi sformułować problem, przeanalizować go za pomocą odpowiednio dobranych metod i narzędzi oraz opracować i zaprezentować wnioski [K_U03];
– [EM6] potrafić uczestniczyć w dyskusji, zaprezentować i uargumentować własne stanowisko, przedstawić wątpliwości i sugestie, prowadzić merytoryczną polemikę [K_U07];

Kompetencje personalne i społeczne
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM7] mieć świadomość poziomu własnej wiedzy i umiejętności, rozumieć potrzebę dalszej edukacji i ustawicznego samokształcenia [K_K01];
– [EM8] być przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach i instytucjach, realizujących lub organizujących projekty badawcze, działania teatralne lub kulturalne [K_K04].

Warunkiem dopuszczenia studenta do zaliczenia jest jego obecność (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności w ciągu semestru) i aktywny udział w zajęciach. Kurs kończy egzamin ustny (który w szczególnych przypadkach może zostać zastąpiony pracą pisemną na zadany temat).

1. Modernizm jako „doświadczenie rzeczywistości”
Literatura obowiązkowa:
– Charles Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, przeł. Joanna Guze, wstęp Czesław Miłosz, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 1998;
– Walter Benjamin, Paryż, stolica XIX wieku, [w:] tenże, Pasaże, red. Rolf Tiedemann, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005;
– Roger Caillois, Paryż, mit współczesny, przeł. Jan Błoński, [w:] tenże, Odpowiedzialność i styl, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967.
Literatura uzupełniająca:
– Marek Bieńczyk, Melancholia. O tych , co nigdy nie odnajdą straty, Świat Książki, Warszawa 2012.

2. Epoka manifestów. Modernizm i inne -izmy
Literatura uzupełniająca:
– Grzegorz Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009;
– Henryk Markiewicz, Młoda Polska i „izmy”, [w:] Kazimierz Wyka, Modernizm polski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968.

3. Teatr polski na przełomie XIX i XX wieku
Literatura uzupełniająca:
– Teatr polski w latach 1890–1918, red. Tadeusz Sivert, t. 1: Zabór austriacki i pruski, t. 2: Zabór rosyjski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987;
– zestawienia repertuarowe, wyd. Instytut Sztuki PAN.

4. Dramat polski wobec naturalizmu i symbolizmu
Literatura obowiązkowa:
– Gabriela Zapolska, Panna Maliczewska [w:] taż, Utwory dramatyczne, opr. Jerzy Skórnicki, Tomasz Weiss, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1958 (lub inne wydania);
– Tadeusz Rittner, W małym domku, [w:] tenże, Dramaty, opr. Zbigniew Raszewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1966 (lub inne wydania).
Literatura uzupełniająca:
– Gabriela Matuszek, Naturalistyczne dramaty, Universitas, Kraków 2001, 2008;
– Ewa Partyga, Ibsenowskie konstelacje. Ćwiczenia w patrzeniu i czytaniu, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2016.

5. Stanisław Przybyszewski jako ideolog Młodej Polski
Literatura obowiązkowa:
– Stanisław Przybyszewski, Z psychologii jednostki twórczej. Chopin i Nietzsche, [w:] tenże, Synagoga Szatana i inne eseje, red. Gabriela Matuszek, Oficyna Literacka, Kraków 1995;
– Stanisław Przybyszewski, Confiteor, „Życie” 1899 z dn. 10 stycznia;
– Stanisław Przybyszewski, O dramacie i scenie, [w:] Myśl teatralna Młodej Polski, red. Irena Sławińska, Stefan Kruk, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1966.
Literatura uzupełniająca:
– Jan August Kisielewski, Karykatury, [w:] tenże, Dramaty, opr. Roman Taborski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969 (lub inne wydania);
– Karolina Goławska, wstęp, [w:] Stanisław Przybyszewski, Gody życia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
– Gabriela Matuszek, Między pustką transcendencji a szaleństwem zmysłów. O wczesnej eseistyce Stanisława Przybyszewskiego, [w:] Stanisław Przybyszewski, Synagoga Szatana i inne eseje, red. Gabriela Matuszek, Oficyna Literacka, Kraków 1995;
– Gabriela Matuszek, posłowie, [w:] Stanisław Przybyszewski, Dzieci Szatana, Oficyna Literacka, Kraków 1993.

6. Kryzys społeczeństwa: walka płci
Literatura obowiązkowa:
– Jan August Kisielewski: W sieci, Ostatnie spotkanie, [w:] tenże, Dramaty, opr. Roman Taborski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969 (lub inne wydania);
– Stanisław Przybyszewski: Dla szczęścia, Matka (różne wydania);
Literatura uzupełniająca:
– Wojciech Gutowski, Nagie dusze i maski. O młodopolskich mitach miłości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1992, 1997;
– Maria Podraza-Kwiatkowska, Salome i Androgyne. Mizoginizm i emancypacja, [w:] taż, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Universitas, Kraków 1975, 1994.

7. Kryzys społeczeństwa: walka klas
Literatura obowiązkowa:
– Tadeusz Miciński, Kniaź Patiomkin (fragmenty), [w:] tenże, Utwory dramatyczne, opr. Teresa Wróblewska, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996;
– Józef Katerla [Stefan Żeromski], Róża, Kraków 192-.

8. Młoda Polska „tatrzańska” i „szatańska”
Literatura obowiązkowa:
– Tadeusz Miciński, Kniaź Patiomkin (fragmenty), [w:] tenże, Utwory dramatyczne, opr. Teresa Wróblewska, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996;
– Karol Hubert Rostworowski, Judasz z Kariothu (różne wydania).
Literatura uzupełniająca:
– Tadeusz Miciński, poezje (różne wydania), wybór;
– Kazimierz Przerwa-Tetmajer, poezje (różne wydania), wybór;
– Sabina Brzozowska, Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2009;
– Wojciech Gutowski, W poszukiwaniu życia nowego. Mit a światopogląd w twórczości Tadeusza Micińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980;
– Beata Popczyk-Szczęsna, Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją, Rabid, Kraków 2003;
– Teresa Wróblewska, komentarze do wydania Utworów dramatycznych Tadeusza Micińskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996.

9, 10. Stanisław Wyspiański jako artysta teatru
Literatura obowiązkowa:
– Stanisław Wyspiański: Warszawianka, Wyzwolenie, Sędziowie, Powrót Odysa, Hamlet (wydania z serii Biblioteki Narodowej lub z edycji dzieł zebranych pod red. Leona Płoszewskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków);
– Leon Schiller, Nowy teatr w Polsce: Stanisław Wyspiański, [w:] Myśl teatralna Młodej Polski, red. Irena Sławińska, Stefan Kruk, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1966.
Literatura uzupełniająca:
– Edward Gordon Craig, O sztuce teatru, przeł. Maria Skibniewska, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1964, 1985;
– Stanisław Wyspiański, Adama Mickiewicza „Dziady. Sceny dramatyczne” tak jak były grane w teatrze krakowskim dnia 31 października 1901, Kraków 1901;
– Dariusz Kosiński, Uciec z „Wesela”. Próby z teatru Stanisława Wyspiańskiego, Pasaże, Kraków 2019;
– Maria Prussak, Wyspiański w labiryncie teatru, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2005;
– Zbigniew Majchrowski, Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 1998.

11. Repertuar popularny
Literatura obowiązkowa:
– Włodzimierz Perzyński: Lekkomyślna siostra, Aszantka, [w:] tenże, Wybór komedii, opr. Lesław Eustachiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1980 (lub inne wydania).

12. Kabaret jako przestrzeń społecznej i artystycznej emancypacji
Literatura obowiązkowa:
– Tadeusz Boy-Żeleński, Słówka, opr. Tomasz Weiss, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988 (lub inne wydania), wybór;
– Leon Schiller, Kram z piosenkami. Obrazki śpiewające, opr. Stanisława Mrozińska, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1989 (lub inne wydania), wybór;
Literatura uzupełniająca:
– Lisa Appignanesi, Kabaret, przeł. Agnieszka Kreczmar, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990;
– Andrzej Z. Makowiecki, Warszawskie kawiarnie literackie, Iskry, Warszawa 2013.

13. Aktorzy i publiczność

14. Legenda Młodej Polski
Literatura obowiązkowa:
– Stanisław Brzozowski, Kryzys romantyzmu, [w:] tenże, Legenda Młodej Polski. Studya o strukturze duszy kulturalnej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1983 (reprint);
– Karol Irzykowski, Dwie rewolucje, [w:] tenże, Pisma, t. 5: Słowo i czyn, red. Andrzej Lam, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980;
– Tadeusz Boy-Żeleński, przedmowa do Słówek, [w:] tenże, Słówka, opr. Tomasz Weiss, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988 (lub inne wydania);
– Tadeusz Boy-Żeleński, Ludzie Żywi, opr. Henryk Markiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1956 (lub inne wydania), wybór.