Ekspresjonizm WOT/M/F/Eks

Wiedza
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM1] orientować się w wybranych tekstach kultury powstałych w kręgu niemieckiego ekspresjonizmu (lub nim inspirowanych), ze szczególnym uwzględnieniem dzieł audiowizualnych [K_W04+++];
– [EM2] rozumieć wzajemne powiązania sztuki teatralnej i sztuki filmowej w pierwszych dekadach XX wieku [K_W09++];
– [EM3] rozumieć społeczno-kulturowe uwarunkowania funkcjonowania ekspresjonizmu niemieckiego zarówno w warstwie artystycznej (w różnych dziedzinach sztuki), jak i ideowej [K_W10++].

Umiejętności
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM4] potrafić samodzielnie poszerzać i zdobywać wiedzę oraz rozwijać zawodowe umiejętności, korzystając z różnorodnych źródeł, w języku polskim i obcym [K_U01++];
– [EM5] potrafi sformułować problem, przeanalizować go za pomocą odpowiednio dobranych metod i narzędzi oraz opracować i zaprezentować wnioski [K_U03++];
– [EM6] potrafić uczestniczyć w dyskusji, zaprezentować i uargumentować własne stanowisko, przedstawić wątpliwości i sugestie, prowadzić merytoryczną polemikę [K_U07++].

Kompetencje personalne i społeczne
Po zakończeniu kursu student powinien:
– [EM7] mieć świadomość poziomu własnej wiedzy i umiejętności, rozumieć potrzebę dalszej edukacji i ustawicznego samokształcenia [K_K01++];
– [EM8] być przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach i instytucjach, realizujących lub organizujących projekty badawcze, działania teatralne lub kulturalne [K_K04+].

– dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach;
– aktywne uczestnictwo w zajęciach;
– dwie krótkie prace pisemne;
– dodatkowe zaliczenie ustne na koniec kursu w przypadku niespełnienia powyższych warunków.

1. Ekspresjonizm „wieczny” a ekspresjonizm niemiecki
Literatura uzupełniająca:
– Encyklopedia ekspresjonizmu, red. Lionel Richard, przeł. Dorota Górna,Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe—Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996;
– Grzegorz Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009;
– John Willet, Ekspresjonizm, przeł. Maria Kuk, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1976.

2. Społeczne, polityczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju ekspresjonizmu w Niemczech
Literatura uzupełniająca:
– Modris Eksteins, Święto wiosny. Wielka Wojna i narodziny nowego wieku, przeł. Krystyna Rabińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996;
– Detlev J.K. Peukert, Republika Weimarska: lata kryzysu klasycznego modernizmu, przeł. Barbara Ostrowska, Wiedza Powszechna, Warszawa 2005;
– Dorota Sajewska, Nekroperformans. Kulturowa rekonstrukcja teatru Wielkiej Wojny, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2016;
– Eric D. Weitz, Niemcy weimarskie: nadzieje i tragedia, przeł. Aleksandra Czwojdrak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.

3. Ekspresjonizm jako postawa ideowa
Literatura obowiązkowa:
– Lothar Shreyer, Nowy człowiek, [w:] Ekspresjonizm w teatrze niemieckim, red. Wojciech Dudzik, Małgorzata Leyko, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 2009;
– Paul Kornfeld, Człowiek duchowy i człowiek psychologiczny, [w:] Ekspresjonizm w teatrze niemieckim, red. Wojciech Dudzik, Małgorzata Leyko, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 2009.

4. Ekspresjonizm w malarstwie, poezji i muzyce
Literatura obowiązkowa:
– Gottfried Benn, wiersze, np. Nigdy samotniej i inne wiersze, przeł. Jacek St. Buras, Biuro Literackie, Wrocław 2011;
– Alfred Döblin, Mord na kwiecie kaczeńca, przeł. Maria Świątek, [w:] Gabinet figur woskowych. Opowieści niesamowite, red. Hubert Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980;
– Georg Heim, Obłąkaniec, przeł. Henryk P. Anders, [w:] Gabinet figur woskowych. Opowieści niesamowite, red. Hubert Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980;
– Gustav Meyrink, Golem, przeł. Antoni Lange, Vesper, Czerwonak 2014 (fragmenty);
– wybrane reprodukcje prac: Oskara Kokoschki, Emila Noldego, Franza Marca, Ernsta Ludwiga Kirchnera, Maksa Beckmanna, Ottona Diksa i George’a Grosza.

5. Ekspresjonizm w teatrze
6. Omówienie wybranych dramatów ekspresjonistycznych
Literatura obowiązkowa:
– Oskar Kokoschka, Morderca, nadzieja kobiet, przeł. Mateusz Żurawski, „Dialog” 2012 nr 12;
– Walter Hasenclaver, Ludzie, przeł. Konstanty Puzyna, „Dialog” 1990 nr 4;
– Georg Kaiser, Gaz I, Gaz II, przeł. Barbara L. Surowska, „Literatura na Świecie” 1983 nr 10;
– Bertolt Brecht, Werble nocą, [w:] tenże, Dramaty, t. 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
Literatura uzupełniająca:
– Marcin Cieński, Dramat ekspresjonistyczny: apokalipsa, utopia i nowy człowiek. Wokół „Gaz I” i „Gaz II” Georga Kaisera, „Notatnik Teatralny” 1993 nr 6;
– Danuta Żmij-Zielińska, Puzyna i Hasenclever, „Dialog” 1990 nr 4;
– Mateusz Żurawski, Kokoschka, nadzieja teatru, „Dialog” 2012 nr 12.

7. Ekspresjonizm w filmie
8. Omówienie wybranych filmów ekspresjonistycznych
9. Analiza filmu „Gabinet doktora Caligari” (reż. Robert Wiene, 1920)
10. Analiza filmu „Nosferatu: Symfonia grozy” (reż. Friedrich Wilhelm Murnau, 1922)
11. Analiza filmu „Metropolis” (reż. Fritz Lang, 1927)
12. Próba zdefiniowania pojęcia ekspresjonizmu
13. Ekspresjonizm jako rezerwuar motywów obecnych we współczesnej kulturze i sztuce
14. Podsumowanie i zaliczenie kursu