Biografie w teatrze. Metody, praktyki, pułapki. WOT/M/BwT
Biografie artystów to coś więcej niż barwne opowieści o niezwykłych życiorysach. To także klucz do zrozumienia teatru – jego historii, przemian i napięć. Historia teatru od dawna sięga po biografistykę, traktując życie aktorów, reżyserów czy dramatopisarzy jako zwierciadło szerszych procesów artystycznych i społecznych. Właśnie temu perspektywicznemu spojrzeniu poświęcony jest kurs, który pozwoli uczestnikom nie tylko poznać tajniki biografii teatralnych, ale też samodzielnie spróbować swoich sił w ich tworzeniu.
Podczas zajęć przyjrzymy się biografiom jako fascynującemu gatunkowi – na styku dokumentu, literatury i sztuki. Zastanowimy się, co biografie ujawniają, a co pozostawiają w cieniu; gdzie kończy się fakt, a zaczyna interpretacja; jak autorzy wybierają strategie narracyjne, by opowiedzieć o życiu swoich bohaterów. Sięgniemy do książek, filmów i materiałów archiwalnych, by zobaczyć, jak różne media kształtują opowieści o ludziach teatru.
Zdobędziemy również praktyczne umiejętności. Uczestnicy poznają warsztat biografa – od prowadzenia kwerend i pracy w archiwach, przez analizę dokumentów i świadectw, aż po refleksję nad etyką opowiadania cudzych historii. Ważnym wątkiem będzie odpowiedzialność badacza wobec prywatności i intymności bohaterów, a także pytanie, czy możliwe są „biografie alternatywne” – oparte na oral history, mikrohistoriach czy formach performatywnych.
Zajęcia nie będą miały charakteru wyłącznie teoretycznego. Każdy student zrealizuje własny projekt mikrobiografii wybranej postaci teatralnej – od słynnych reżyserów, przez zapomnianych aktorów, aż po mniej znane postacie zaplecza sceny. Forma projektu pozostaje otwarta: może to być tekst pisany, multimedialna prezentacja, a nawet miniatura performatywna. Najważniejszy będzie proces – od gromadzenia i porządkowania materiałów, przez krytyczną analizę źródeł, aż po stworzenie spójnej narracji, która połączy rzetelność badawczą z wyobraźnią twórczą.
Poruszymy szerokie spektrum zagadnień: metodologię badań biograficznych, sposoby pracy z archiwum i dokumentem, strategie narracyjne, etykę pisania, a także obecność postaci biograficznej w teatrze – od dokumentu aż po sceniczne interpretacje.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent zna i rozumie w zaawansowanym stopniu fakty, teorie i metody dotyczące wiedzy teatrologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem historii teatru i dramatu polskiego i powszechnego.
Absolwent zna i rozumie wybrane zagadnienia szczegółowe z zakresu nauki związane z historią doktryn teatralnych, teatralnych teorii dramatu, historią teatru współczesnego i najnowszego.
Absolwent zna i rozumie podstawowe linie i tendencje rozwojowe w historii teatru i teatrze współczesnym, style i związane z nimi tradycje twórcze i odtwórcze
Absolwent potrafi wykonywać zadania oraz rozwiązywać problemy badawcze, oraz samodzielnie planować własne uczenie się.
Absolwent potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę z zakresu wiedzy o teatrze przez właściwy dobór i krytyczną analizę źródeł i informacji z nich pochodzących.
Absolwent potrafi planować i organizować własną pracę badawczą, pracować w zespole, współdziałać w grupie także o charakterze interdyscyplinarnym.
Absolwent potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę o teatrze w samodzielnym rozwoju.
Absolwent jest gotów do dbania o dorobek i tradycje wiedzy o teatrze oraz do upowszechniania etycznych wzorów postępowania w środowisku pracy, oraz do odpowiedzialnego podejmowania ról i zadań.
Absolwent jest gotów do krytycznej oceny własnej wiedzy, posługiwania się nią w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu.
Absolwent jest gotów do podejmowania samodzielnych prac, wykazując się umiejętnością zbierania, analizowania i interpretowania informacji, rozwijania idei i formułowania argumentacji oraz umiejętnością organizacji pracy
Kryteria oceniania
Zajęcia prowadzone w sali.
Oceniana będzie obecność i aktywność.
Dopuszczane są dwie nieobecności - kolejne będzie można zaliczać na indywidualnych konsultacjach.
Warunkiem zaliczenia będzie przygotowanie własnego projektu biograficznego
Literatura
1. Czapliński Jan, ZAPOLSKA SUPERSTAR (czyli jak przegrywać, żeby wygrać), 2015.
2. Dauksza Agnieszka, Jaremianka. Biografia, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2019 (fragmenty).
3. Guczalska Beata, Konrad Swinarski. Biografia ukryta, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2024 (fragmenty).
4. Książę, reż. Karol Radziszewski, 2014.
5. Książę i dybuk, reż. Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski, 2017.
6. Raszewska Magdalena, Dejmek, Warszawa: Teatr Narodowy, 2021 (fragmenty).
7. Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, red. Barbara Berger, Krystyna Büthner-Zawadzka, Grażyna Chmielewska, Anna Jędrzejczyk, Małgorzata Komorowska, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016 (fragmenty).
8. Szczawińska Weronika, Zamkow. 2 albo 3 rzeczy, które o niej wiem, Komuna Warszawa, 2012.
9. Zielińska Maryla, To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego, t. 1–2, Warszawa: Teatr Narodowy, 2023 (fragmenty).