Teatr po 1945 r. / Świat 1 WOT/L/T45Sw-Z
Na zajęciach zaprezentowane i mówione zostaną wybrane nurty z bogatego i niezwykle różnorodnego dorobku teatru drugiej połowy XX wieku – od teatru kontrkulturowego i interkulturowego lat 60., aż po teatr postdramatyczny i postdokumentalny.
Aby ukazać teatr jako praktykę zanurzoną w kontekst kulturowy, społeczny, polityczny i ekonomiczny, przemiany estetyczne w teatrze zostaną przedstawione na tle przemian życia codziennego w II poł. XX wieku. Wiele uwagi poświęcone będzie związkom teatru z innymi mediami i dziedzinami sztuki: muzyką, tańcem, performance art, literaturą, sztukami wizualnymi, cyrkiem czy telewizją oraz analizie wzajemnych relacji między mediami w obrębie danego przedstawienia. W każdym bloku tematycznym zostaną omówione strategie artystyczne twórców/czyń - proces powstawania przedstawień, w tym przemiany techniki aktorskiej, relacje z widzem/ką.
Kluczowym celem zajęć jest wyposażenie studentów w kompetencje komparatystyczne, stąd każdy blok tematyczny zawiera część historyczno-teatralną oraz odniesienia do późniejszych i współczesnych zjawisk. Przy tej okazji sproblematyzowane zostaną kwestie zapożyczeń i reinterpretacji. Studenci będą zachęcani do szukania własnych skojarzeń, z użyciem wiedzy o powojennym teatrze polskim oraz własnych doświadczeń widza/ki współczesnego teatru.
[program całoroczny]
1. Happenning i jego wpływ na teatr lat 60. XX wieku
2. Amerykański teatr kontrkulturowy: Living theatre
3. Europejski teatr kontrkulturowy: Herman Nitsch i akcjoniści wiedeńscy, Jean-Jacques Lebel, teatr a rytuał
4. Teatr Petera Brooka
5. Teatr interkulturowy Odin Teatret
6. Teatr interkulturowy Ariane Mnouchkine
7. Teatry mniejszościowe/tożsamościowe: black theatre, historia czarnych ruchów emancypacyjnych
8. Wielokulturowość lat 60. a perspektywa postkolonialna: Nora Chapaumire, Nastio Mosquito, Jezabel
9. Teatry tożsamościowe: caffe Cino i queerowa awangarda
10. Happening a sztuka performans lat 70., kobiecy performans
11. Teatr tańca: Pina Bausch, Meg Stuart, Florentina Holzinger, Doris Uchlich
12. Nowa fala flamandzka: Jan Fabre, Luk Perceval, Needcompany
13. Polityczny teatr niemiecki lat 90: Frank Castorf i Volksbuhne
14. Teatr polityczny: Christoph Schlingensief, Rimini Protokoll, Milo Rau
15. Teatr Forced Entertainment
16. Teatr dźwięku: Heiner Goebbels
17. Teatr obrazu: Robert Wilson, Romeo Castellucci, Philippe Quesne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
student po zakończeniu kursu powinien:
EM 1 Scharakteryzować twórczość wszystkich omówionych dramaturgów, reżyserów i zespołów teatralnych K_W05
EM 2 Określić rolę omówionych twórców w rozwoju teatru i dramatu drugiej połowy XX wieku (ustalić zakres oddziaływania ich idei, praktyk dramaturgicznych i scenicznych, zdefiniować ich rolę w kształtowaniu nowych sposobów myślenia o sztuce teatru i dramaturgii) K_W06
EM 3 Opisać związki omówionych praktyk teatralnych i dramaturgicznych ze zjawiskami społeczno-kulturowymi K_W15
Umiejętności
student po zakończeniu kursu powinien:
EM 4 Wyszukiwać i krytycznie oceniać informacje i materiały źródłowe dotyczące historii teatru i dramatu drugiej połowy XX wieku K_U01
EM 5 Formułować pytania badawcze w odniesieniu do zjawisk historycznych i szukać samodzielnie różnych kontekstów kulturowych, w jakich można interpretować omawiane praktyki teatralne i dramaturgiczne K_U02
EM 6 Samodzielnie szukać związków między współczesnymi zjawiskami teatralnymi i dramaturgicznymi a omawianymi na zajęciach historycznymi praktykami scenicznymi K_U04
Kompetencje personalne i społeczne
student po zakończeniu kursu powinien:
EM 7 W odpowiedzialny sposób oceniać wypowiedzi i publikacje na temat omówionych dzieł i zjawisk K_K03
EM 8 W kompetentny sposób uczestniczyć w dyskusjach na temat nowych sposobów porządkowania wiedzy o teatrze i dramacie drugiej połowy XX wieku K_K06
EM 9 Konstruować argumenty w interakcji z grupą. K_K06
Kryteria oceniania
Dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach (w semestrze).
Na ocenę końcową składają się:
- referat i aktywność na zajęciach 40%
- egzamin 60%
[I semestr kończy się zaliczeniem]
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
1. O. Aslan, Aktor XX wieku. Ewolucja techniki. Zagadnienia etyki, przeł. M.O. Bieńka, PIW, Warszawa 1978 (fragmenty dot. metody Eugenia Barby, Living Theatre, Petera Brooka);
2. Arcydzieła inscenizacji. Od Reinhardta do Wilsona, pod red. K. Pleśniarowicza i M. Sugiery, Kraków 1997 (wybrane rozdziały dot. Brooka i Wilsona);
3. M. Borowski, W poszukiwaniu realności..., Kraków 2005;
4. K. Braun, Teatr Wspólnoty, Kraków 1972;
5. T. Etchells, Tak jakby nic się nie wydarzyło. Teatr Forced Entertainment, pod red. Katarzyny Tórz, Korporacha Ha!Art, Fundacja Malta, Krakó-Poznań 2015 (wybrane rozdziały);
6. E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, przeł. M. Sugiera, M.Borowski, Kraków 2008 (wybrane rozdziały);
7. Franz Fanon, Czarna skóra, białe maski’, przeł. Urszula Kropiwiec, Karakter, Warszwa 2020.
8. M. Gibbson, Afryka Brooka, "Konteksty" 1991 nr 3-4. ( w tym numerze również: Kazimierz Braun, Święta księga Mahabharata)
9. H. Goebbels, Przeciw idei Gesamtkunstwerk, przeł. Anna R. Burzyńska, Sławomir Wojciechowski, Joanna Derdowska, Korporacja Ha!art, Kraków 2015 (wybrane rozdziały);
10. M. Hasiuk, Teatr słońca. Od rewolucji na kozłach do odysei uchodźców, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016 (wybrane rozdziały).
11. Historia teatru, pod red. J. R. Browna, przeł. H. Baltyn-Karpińska, Warszawa 1999 (rozdziały dot. teatru XX wiecznego);
12. J. Krakowska, Caffe Cino i queerowa awangarda, "Didaskalia" 2019 nr 151-152;
13. H-T. Lehmann, Teatr postdramatyczny, przeł. D. Sajewska i M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2009 (wybrane rozdziały);
14. C. Schlingensief, Sztuka bez granic, pod red. Tara Forrest, Anna Teresa Scheer, przeł. Anna Reichel, Korporacja Ha!art, Fundacja Malta, Kraków-Poznań (wybrane rozdziały);
15. D. Semenowicz, To nie jest obraz, Korporacja Ha!Art, Fundacja Malta, Kraków-Poznań 2013 (wybrane rozdziały);
16. D. Semenowicz, Od uniwersalizmu do różnorodności, "Didaskalia" 2023 nr 177.
17. Z. Smolarska, Rimini Protokoll. Ślepe uliczki teatru partycypacyjnego, Akademia Teatralna, Instytut Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2017 (wybrane rozdziały);
18. A. Wirth, Teatr jaki mógłby być, Kraków 2002 (szkice o teatrze Wilsona);
19. J. Wachowski, Teatr w praktyce?, "Czas kultury" 2016 nr 4.
20. G. Ziółkowski, Teatr bezpośredni Petera Brooka, Słowo/Obraz Terytorium, Gdańsk 2000;
21. Bloki poświęcone współczesnym reżyserom drukowane w „Didaskaliach” (m.in. Philippe Quesne, Milo Rau, Giselle Vienne, Florentina Holzinger)