Nowe wrażliwości w teatrze i sztukach performatywnych WOT/L/NWwTiSzP
Zajęcia prowadzone w formie konwersatorium, skoncentrowane na krytycznej analizie procesów transformacyjnych zachodzących w ostatnich latach w światowym i polskim teatrze w odpowiedzi na postulaty ruchów społecznych (jak m.in. ruch feministyczny, #MeToo, ruch na rzecz praw Globalnej Więkoszści, ruch domagający się praw dla osób z niepełnosprawnościami, ruch LGBTQ+) związane ze sprawiedliwością społeczną, inkluzywnością, różnorodnością, samooopieką i bezpieczeństwem w procesach artystycznych. Zgodnie z dynamiką tego procesu skoncentrujemy się przede wszystkim na strategiach i dobrych praktykach, które zostały wypracowane w odpowiedzi na zdiagnozowane problemy – od praktycznych narzędzi takich jako koordynacja scen intymnych, kontraktowanie procesów twórczych, feedback wzmacniający autonomię artystyczną, dobre praktyki w dostępności aż po szerokie koncepcje poszukujące nowego paradygmatu, jak praca w kulturze świadomej zgody czy sprawiedliwość transformacyjna.
Zagadnienia (jedno zagadnienie może zajmować od dwóch do sześciu godzin; wybór zagadnień zostanie dokonany wspólnie z grupą):
Krytyczne spojrzenie na XX wieczne modele nauczania aktorstwa – perspektywa genderowa (analiza etyki Stanisławskiego, Metody Lee Strasberga, praktyki teatralnej Jerzego Grotowskiego oraz ich dziedzictwa).
Dynamiki władzy w procesach artystycznych – w instytucji, w sali prób, w ramach mechanizmów procesów grupowych.
Mistrzowskie techniki dominacji, sposoby reagowania i przeciwdziałania.
Koordynacja scen intymnych – nowa profesja, nowa filozofia i metodologia pracy: granice osobiste i artystyczne, komfort – dyskomfort – uraz psychiczny – ból – trauma, świadoma zgoda, choreografia scen intymnych, de-roling i samoopieka.
Save space, brave space, przestrzenie akceptowalnego ryzyka, kontrakt na proces twórczy – narzędzia podnoszące bezpieczeństwo
Trigger warningi – trauma i kultura ostrzegania
Reprezentacja, różnorodność, inkluzyjność – wyzwania reprezentacji w czasach nowej wrażliwości.
Seks na scenie, pornografia, praca seksualna – bezpieczeństwo, destygmatyzacja, emancypacja, cenzura.
Czy powinniśmy oddzielać artystę od dzieła – wyzwania cancel culture.
Feedback artystyczny jako metoda twórcza i przejaw nowej kultury pracy artystycznej.
Sprawiedliwość transformacyjna – od imperatywu kary do imperatywu wsparcia i reparacji oraz wspólnej pracy na rzecz zmiany mechanizmów generujących krzywdę.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Agata Adamiecka-Sitek, Dziadocen i piwnice patriarchatu, „Krytyka polityczna”, 30.09.2021 https://krytykapolityczna.pl/kultura/agata-adamiecka-sitekdziadocen-i-piwnice-patriarchatu/
Anna Ratecka, Sprawiedliwość w czasach #MeToo, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/152629
Mia Mingus, The Four Parts of Accountability & How To Give A Genuine Apology, https://leavingevidence.wordpress.com/2019/12/18/how-to-give-a-good-apology-part-1-the-four-parts-of-accountability/
Brage Tomas, Lövkrona Inger, Eldh Christer, Rejmer Annika, Carlsson, Benny, Ryderheim Bodil, Core values work in academia – with experiences from Lund University, Media-Tryck | Lund University, Lund 2016, s. 147 -156
Micaela Nilsson, Master Suppression Techniques: Linguistic Representation in the Movie Script Erin Brockovich, INSTITUTIONEN FÖR SPRÅK OCH LITTERATURER, 2020, s. 1-6
Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Techniki Dominacji. Zestaw Edukacyjny,
Akademia Sztuk Teatralnych we Wrocławiu, GRANICE W TEATRZE: BEZPŁATNE WARSZTATY DLA PEDAGOGÓW SZKÓŁ ARTYSTYCZNYCH i REŻYSERÓW., http://www.ast.krakow.pl/download/file/3636/060b12cb8f.pdf, dostęp z dnia 09.01.2023
Kryteria oceniania
Osoba prowadząca określa limit dopuszczalnych nieusprawiedliwionych nieobecności, minimalną liczbę obecności koniecznych do zaliczenia przedmiotu oraz sposób nadrabiania nieobecności.
Poza uczestnictwem w zajęciach warunkami zaliczenia modułu oraz podstawą do wystawienia oceny mogą być:
1. aktywny udział w zajęciach, znajomość zadanej literatury
2. własny przegląd literatury publicystycznej i naukowej związanej z wybranym przypadkiem ujawnionych nadużyć czy konfliktów wpisujących się w kontekst nowych wrażliwości w teatrze i sztukach performatywnych
3. przygotowanie w grupie studium wybranego przypadku i propozycji działań zaradczych / transformacyjnych / aktywistycznych / solidarnościowych – wspólna prezentacja w czasie zajęć
4. informacja zwrotna dla innych uczestników zajęć po ich prezentacji.
Tworzenie przestrzeni sprzyjającej kreatywnej edukacji
Proponujemy, aby na początku zajęć sporządzony został kontrakt z osobami studiującymi. Kontrakt jest okazją do przedyskutowania organizacyjnych, naukowych i emocjonalnych potrzeb osób studiujących i prowadzącej, a także umówienia się na wspólne zasady pracy. Można w nim zapisać kwestie takie jak np.:
zasady prowadzenia dyskusji respektujące potrzeby wszystkich osób uczestniczących
sposób udzielania feedbacku przez osobę prowadzącą i przez uczestników wobec siebie nawzajem
sposób zwracania się do siebie
kwestia spóźnień na zajęcia i wcześniejszych wyjść z zajęć
możliwość spożywania napojów i jedzenia w trakcie zajęć
robienie przerw w czasie zajęć
sposób organizacji sali zajęciowej.
Ponadto, wzorem Laury Rikard i Amandy Rose Villarreal, autorek drukowanego w tomie artykułu Koncentracja na efekcie, nie intencjach: od bezpiecznych przestrzeni do przestrzeni akceptowalnego ryzyka sugerujemy umieszczenie w sylabusie informacji, które mogą być istotne dla osób studiujących w podejmowaniu świadomej decyzji o partycypowaniu w danym kursie. Sugerujemy zawrzeć np. poniższe informacje:
Informację o kontrakcie, jeśli planujemy jego sporządzanie wraz z wyjaśnieniem, że będzie on okazją do wypowiedzenia przez osoby uczestniczące w kursie potrzeb związanych z procesem kształcenia. Dobrze poinformować też, na których zajęciach kontrakt będzie sporządzany.
Jeśli nie planujemy sporządzania kontraktu, w tej części możemy zawrzeć najważniejsze informacje na temat organizacji zajęć.
Informację o sposobach udzielania feedbacku osobom studiującym. Mogą to być na przykład:
ocenianie pracy na forum w obecności innych osób studiujących
wspólne dyskusje o każdej pracy zaliczeniowej
korzystanie z ankiet samooceny
indywidualne spotkania feedbackowe
feedback piszemy np. udzielany w formie komentarza do pracy
Informację jeśli: aktywny udział osób studiujących jest wymagany i będzie podlegał ocenie; w czasie zajęć planujemy zwracać się bezpośrednio do konkretnych osób studiujących z prośbą o odpowiedzenie na pytanie; w czasie zajęć prowadzona będzie praca w zespołach, itp.
Informację, czy zajęcia będą wymagały uczestnictwa we wskazanych wydarzeniach kulturalnych: spektaklach, performansach, wystawach itd.
Informację, czy zajęcia będą wymagały obowiązkowego zapoznawania się z tekstami w językach obcych
Informację o stylu nauczania, zwłaszcza jeśli obejmuje on metody niekonwencjonalne.
Literatura
Nowe wrażliwości w sztukach performatywnych, teatrze i filmie. Skrzynka z teoriami, red. Agata Adamiecka, Małgorzata Jabłońska, Katarzyna Waligóra, Izabela Zawadzka, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2024 – rozdziały:
adriene maree brown, Nie skreślimy nas
Holly L. Derr, #MeToo i Metoda
Kari Barclay, Samowolni aktorzy. Wartościowanie oporu w amerykańskim szkoleniu aktorskim
Monika Kwaśniewska, Jaka etyka?!
Lisa Peck, Interwencje feministyczne. Via positiva i Krytyczna pedagogika teatralna
Jack Halberstam, Triggerujesz mnie! neoliberalna retoryka krzywdy, niebezpieczeństwa i traumy
Jack Halberstam, Ukrywając łzy w oczach. Nie czas na łzy – dziedzictwo
Julia Serano, O „wojnach pokoleniowych”: kilka uwag po lekturze eseju Jacka Halberstama
Valéria M. Souza, Triggeronometria
Chels Morgan, Wizje sprawiedliwości i krytyka świadomej zgody. O usuwaniu performatywności z performansu
Koordynacja scen intymnych. Skrzynka z narzędziami, red. Agata Adamiecka, Małgorzata Jabłońska, Katarzyna Waligóra, Izabela Zawadzka, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2024 – rozdziały:
Katarzyna Waligóra, „Bez wiedzy i rozmowy czuliśmy się jak w horrorze”. Koordynacja scen intymnych w teatrze i filmie, s. 47-68;
Alexis Black, Tina M. Newhauser, Filary koordynacji scen intymnych, s. 69–79,
Alexis Black, Tina M. Newhauser, Skala dyskomfortu, s. 81–87,
Alexis Black, Tina M. Newhauser, Praca w duchu świadomej zgody – narzędziowniik, s. 89–102.
|
W cyklu 2025/26-Z:
Nowe wrażliwości w sztukach performatywnych, teatrze i filmie. Skrzynka z teoriami, red. Agata Adamiecka, Małgorzata Jabłońska, Katarzyna Waligóra, Izabela Zawadzka, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2024 – rozdziały: Agata Adamiecka-Sitek, Dziadocen i piwnice patriarchatu, „Krytyka polityczna”, 30.09.2021 https://krytykapolityczna.pl/kultura/agata-adamiecka-sitekdziadocen-i-piwnice-patriarchatu/ |