Analiza form muzyki rozrywkowej WA/A/AFMR

Forma w muzyce jest pojęciem niejednoznacznym i trudnym do zdefiniowania.
W literaturze spotykamy się z wieloma (!!!) jej definicjami.

Podczas analizy formy dzieła muzycznego badaniu podlegają:
• układ części utworu [A, B, C]
• budowa formalna utworu
- ilość taktów tematu głównego (chorusu)
- ilość chorusów całego utworu
• wypadkowa współdziałania różnych elementów:
- harmonię
- melodię [w tym istotne jej składniki (dźwięki) szczególnie eksponowane w harmonii]
- tekst (kształtuje: rytmikę, przebieg dramaturgiczny dzieła, decyduje o podziale utworu na fazy i części)
• - rytm
Uwaga: utworach słowno-muzycznych ważną procedurą analityczną jest analiza relacji słowno muzycznych [prozodia]
• rezultat czynności porządkujących
- tonacja (durowa lub molowa)
- metrum (parzyste, nieparzyste)
- tempo [agogika] (mierzone w bpm)
- rytm [puls] (ballada, swing, bossa-nova, samba, cha-cha, funk, rock itp.)
- styl (jazz, pop, country, musical)
- aranżacja (reharmonizacja oryginału, aranżacja „w stylu”)

Zagadnienia związane z teorią formy obejmują:
• materiał dźwiękowy i sposoby jego porządkowania
- melodia
- harmonia
- skład instrumentalny (solo, duet, combo, big band, orkiestra smyczkowa / symfoniczna)
- aranżacja (reharmonizacja oryginału, aranżacja „w stylu” / na określony skład, np. a cappella)
• - rytm
• fakturę
- fakturę wokalną (np. chóralną),
- fakturę instrumentalną (np. orkiestrową),
- fakturę wokalno instrumentalną.
• podstawowe zasady kształtowania
- ewolucjonizm [motywiczny] (motyw główny, jego rozwinięcie oraz improwizacja)
- szeregowanie (identyczność, podobieństwo, kontrast [np. kontrapunkt])
• elementarne współczynniki formy (motyw, fraza, zdanie muzyczne, temat [chorus])
Motyw jest najmniejszym pomysłem konstrukcyjnym. Na wyrazistość motywu i jego własności formalno wyrazowe wpływają cechy linii melodycznej lub rytmika. Pełne motywy muzyczne stanowią konstrukcję o zaznaczonej fazie narastania, kulminacji i rozwiązania. Literatura muzyczna dostarcza również przykładów motywów niepełnych, a czasem nawet zredukowanych do jednego lub dwóch dźwięków.
Fraza jest strukturą większą od motywu, w którym napięcia i odprężenia są wyraźniej zaznaczone. Fraza powstaje przez szeregowanie motywów. Wyróżniamy frazy motywicznie jednorodne i różnorodne. Frazy jednorodne tworzone są na zasadzie:
• identyczności (powtórzenie proste)
• podobieństwa (powtórzenie sekwencyjne – o pewien interwał wyżej lub niżej, lub wariacyjne).
Zdanie muzyczne jest konstrukcją jeszcze bardziej rozwiniętą niż fraza. Z punktu widzenia dramaturgiczno wyrazowego jest rozwiniętą myślą muzyczną zawierającą zawiązanie akcji, rozwinięcie i zamknięcie. Opiera się na rozbudowanym przebiegu harmonicznym zakończonym kadencją. Klasyfikacja zdań jest analogiczna jak w przypadku klasyfikacji fraz, a więc wyróżniamy:
• zdania jednorodne, powstałe przez szeregowanie motywów i fraz tworzonych na zasadach identyczności lub podobieństwa,
• zdania różnorodne, powstałe z szeregowania motywów i fraz opartych na zasadach kontrastu.
Temat [chorus] jest to jednostka formalna w jazzie, składająca się z reguły z 12 [blues], lub 32 taktów [standard jazzowy]. Stanowi podstawę do późniejszych części improwizowanych, występujących zaraz po ekspozycji tematu głównego (pierwszego chorusu utworu).